Containment

Containment

Het woord ‘containment’ (letterlijk: insluiten) las ik in het boek ‘Tegen de stroom mee’ van Jan Jacob Stam en Barbara Hoogenboom over systemisch leiderschap. “Leiderschap vraagt om containment door de tijd heen”, stond er. Deze term raakt me en vind ik inspirerend.

Het betekent enerzijds - nu in mijn woorden - dat je een diep besef hebt van de oorsprong. Een systemische basisbehoefte* is dat het verleden erkend moet worden als basis waarop het heden bestaat en de toekomst ontstaat.

En anderzijds dat je ruimte laat voor alles wat kan komen en komt. Dat is niet alleen de geplande toekomst (vaak door onszelf en door organisaties positief tegemoet gekeken), maar ook alle nog onbekende successen, gebeurtenissen, en verliezen. Ofwel: ook ‘de toekomst zoals die op je afkomt’. In de systeemtheorie wordt dit de emergente toekomst genoemd; de toekomst zoals die zich evolutionair ontvouwt. Deze is zowel scheppend als vernietigend. De geplande toekomst gaat voorwaarts, terwijl de emergente toekomst op je afkomt. Die twee ontmoeten elkaar constant; je wilt iets bereiken en hebt een plan én er dienen zich kansen en bedreigingen aan. Zie de emergente toekomst als een oceaan die onstuimig of rustig is en waar jij in vaart. Je zult je geplande toekomst voortdurend moeten aanpassen op de (sterkere) emergente toekomst. Iemand als Steve Jobs heeft dat zeker begrepen. Om nog beter mee te kunnen gaan op de stroom van emergente toekomst, zou je je er niet alleen bewust van moeten zijn, maar je er onderdeel van moeten voelen (je sluit het in).

De auteurs hebben het over de woorden ‘Ba’ en ‘Ya’, afkomstig uit het Japans. Ba is de oorsprong van alles (vergelijk: de oprichting van een organisatie, de leidende principes, het verleden, alles wat gebeurd is) en Ya is dat waar het allemaal toe kan leiden, voorbij de geplande toekomst. Daartussenin zit de ruimte voor groei. Een citaat uit het boek: “Je moet in zekere zin bereid zijn je schepen achter je te verbranden. In die bereidheid, in het nemen van dat risico, in het verkeren in dit vacuüm, daarin schuilt de kracht van ontwikkeling.”

Wat voor organisaties en systemische leiders geldt, kun je natuurlijk ook op je eigen leven toepassen. Soms heb je te erkennen dat iets klaar is (al had je zelf andere plannen). Denk aan een baan, een bedrijfsidee, een relatie. Soms heeft iets - zoals dat in de systeemtheorie heet, en veelal ingegeven door evolutionaire kracht - zijn ‘bestemming bereikt’. Durf je het dan te stoppen, ook als je niet weet wat ervoor in de plaats gaat komen, of beter: juist op het moment dat je dat niet weet zodat je ruimte laat voor iets nieuws? Of laat je het langzaam sterven (want stoppen zal het als de bestemming is bereikt)?

* Ieder systeem (jijzelf, maar ook een team, of een organisatie; het zijn allemaal systemen) heeft bepaalde basisbehoeftes. En voor ieder systeem gelden wetmatigheden. Als een basisbehoefte niet vervuld is gaat het systeem (veelal onbewust) bewegen om te zorgen dat het op orde komt. Er kan wrijving ontstaan, bijvoorbeeld over wie de baas is, wat je plek is, wat je geeft of ontvangt. Of er kan weerstand ontstaan tegen vernieuwing. Over de vijf basisbehoeftes van ieder systeem lees je hier: https://judithstoop.nl/kennisbank/de-vijf-basisbehoeftes-van-ieder-systeem/